Năm 1889, ông cùng Thượng tọa Susmangala, Tích Lan, phỏng theo sáu màu hào quang của Đức Phật (xanh đậm, vàng, đỏ, trắng, cam và màu tổng hợp của năm màu này), đã phác họa ra mẫu cờ Phật giáo. Về ý nghĩa, ông phát biểu như sau: “Nó có thể được các quốc gia Phật giáo chấp nhận như một biểu tượng quốc tế cho tín ngưỡng của họ, giống như cây thánh giá đối với tín đồ Thiên chúa giáo.”
Cờ Phật giáo, trước hết là biểu trưng tinh thần thống nhất của Phật tử trên toàn Thế giới. Cờ Phật giáo còn tượng trưng cho niềm Chánh tín và sự yêu chuộng hòa bình của mọi người con Phật.
Ngoài ra, cờ Phật giáo còn có ý nghĩa cắt bỏ quan niệm cố chấp các ranh giới địa phương, gia tăng niềm hăng hái đoàn kết để phụng sự cho Đạo Pháp và dân tộc.
I. Nguồn gốc:
Người phác họa ra lá cờ Phật giáo Thế giới là ông Henry Steel Olcott, sinh ngày 02/08/1832 tại New Jersey, Hoa Kỳ và mất ngày 17/02/1907 tại Adgar, Ấn Độ.Ông nguyên là Đại Tá Hải Quân của Quân Đội Hoa Kỳ.
Khoảng năm 1875, ông chưa hề học hỏi về giáo lý nhà Phật, nhưng khi cơ duyên đã tới, ông là phóng viên của tờ báo The New York Daily Graphic, đã giao cho ông nhiệm vụ gặp một phụ nữ người Nga tên là Helena Petrovna Blavatsky (1831 – 1891), để viết bài về trường hợp bà này có những sự kiện huyền bí.
Tại nông trại của Eddys ở New York, hai người đã gặp nhau, từ đó bà Blavatsky đã hướng dẫn ông trên con đường đạo.
Bà H.P. Blavatsky, ông H.S. Olcott, ông W. Q. Judge là những người đã thành lập Hội Thông Thiên Học Mỹ Quốc ngày 17/11/1875, nay trở thành Hội Thông Thiên Học Quốc Tế, có 60 nước hội viên và trụ sở đặt tại Adgar, Ấn Độ.
Ông có công lớn nhất trong công cuộc chấn hưng Phật giáo Tích Lan, từ đó nhà Phật học uyên thâm Anaragika Dharmapala người Tích Lan, môn đệ của Olcott, đã khôi phục nền Phật giáo Ấn Độ ngày 21/01/1891, và cũng từ đó dần dần Phật giáo truyền bá sang phương Tây, rồi lan tràn khắp Thế giới.
Ông và bà Blavatsky thọ trì tam quy, ngũ giới với Thượng tọa Bulatgama tại chùa Wijayananda có sự hiện diện của hàng ngàn chư Tăng, Ni, Phật tử và gây xúc động mạnh mẻ cho những Phật tử đã chứng kiến, vì đây là lần đầu tiên Giáo Hội Tăng Già Tích Lan làm lễ quy y cho hai người Phật tử Âu Mỹ.
Sự nghiệp truyền bá và chấn hưng Phật giáo của ông không thể nói hết trong khuôn khổ bài này. Ông đã tổ chức những trường học Phật giáo khắp xứ ở Tích Lan, từ thành thị tới thôn quê hẻo lánh. Số trường học lúc ban đầu chỉ có 46 trường (năm 1897) và 6 năm sau (1903), số trường học đã lên đến 174 trường, và đến năm 1940 đã có 429 trường, trong đó có 12 Trường Trung học được chính phủ tài trợ. Không chỉ riêng ở Tích Lan, ông còn vận động để mở các trường học Phật giáo ở các quốc gia khác như Nhật Bản, Thái Lan, Miến Điện, Ấn Độ.
Năm 1889, ông cùng Thượng Tọa Susmangala, Tích Lan, phỏng theo sáu màu hào quang của Đức Phật (xanh đậm, vàng, đỏ, trắng, cam và màu tổng hợp của năm màu này), đã phác họa ra mẫu cờ Phật giáo. Về ý nghĩa, ông phát biểu như sau: “Nó có thể được các quốc gia Phật giáo chấp nhận như một biểu tượng quốc tế cho tín ngưỡng của họ, giống như cây thánh giá đối với tín đồ Thiên chúa giáo.”
Lá cờ này được Tích Lan công nhận và treo tại các chùa ở xứ này trong ngày lễ Phật Đản từ năm 1889, và 61 năm sau, tại Đại hội Phật giáo Thế giới lần đầu tiên, tổ chức tại Colombo, thủ đô Tích Lan, từ ngày 25/05/1950 đến 08/06/1950 có 26 nước tham dự (1), phái đoàn Phật giáo Việt Nam do Thượng tọa Tố Liên, Trụ trì chùa Quán Sứ Hà Nội làm đại biểu (2), Hội nghị đã thành lập Hội Liên Hữu Phật giáo Thế giới (The World Fellowship of Buddhists), và chọn lá cờ Phật giáo Tích Lan làm cờ Phật giáo Thế giới.
Đến ngày 06/05/1951, tại chùa Từ Đàm, cố đô Huế, một Đại Hội Phật giáo ba miền Bắc Trung Nam, gồm 51 đại biểu Tăng già và cư sĩ, sau 04 ngày họp, đã thành lập Tổng Hội Phật giáo Việt Nam. Trong dịp này, Thượng tọa Tố Liên đã tặng Đại Hội lá cờ Phật giáo Thế giới, và đại hội đã chấp nhận lá cờ này cũng là cờ Phật giáo Việt Nam.
Bằng một tâm hồn thiết tha với Đạo Pháp, ròng rã suốt 38 năm, Phật tử Henry Steel Olcott đã dùng quãng đời quí báu của mình, để phục vụ tha nhân và ông mất ngày 17/02/1907 tại Adgar, quê hương Đức Phật. Lúc đó ông 75 tuổi.
II. Ý nghĩa của lá cờ Phật giáo
Cờ Phật giáo, trước hết là biểu trưng tinh thần thống nhất của Phật tử trên toàn Thế giới. Cờ Phật giáo còn tượng trưng cho niềm Chánh tín và sự yêu chuộng hòa bình của mọi người con Phật.
Ngoài ra, cờ Phật giáo còn có ý nghĩa cắt bỏ quan niệm cố chấp các ranh giới địa phương, gia tăng niềm hăng hái đoàn kết để phụng sự cho Đạo Pháp và dân tộc.
Năm sắc theo chiều dọc: Xanh đậm, vàng, đỏ, trắng, cam, tượng trưng cho hào quang chư Phật.
Ý nghĩa của màu sắc phân biệt là:
1.       Xanh đậm: Tượng trưng cho Định căn. Màu xanh tượng trưng cho sự rộng lớn, sáng suốt.
2.       Vàng lợt: Tượng trưng cho Niệm căn, vì có Chánh Niệm mới sanh Định và phát Huệ.
3.       Đỏ: Tượng trưng cho Tinh Tấn căn. Có tinh tấn mới khắc phục được mọi trở ngại, nghịch cảnh.
4.       Trắng: Tượng trưng cho Tín căn, niềm tin không lay chuyển, và có tín căn là có Nhân Duyên với chư Phật và nguồn gốc sanh ra muôn hạnh lành.
5.       Da cam: Tượng trưng cho Huệ căn. Khi có Tín, Tấn, Niệm, Định đầy đủ thì Tuệ sẽ phát sanh.
6.       Màu tổng hợp: Tượng trưng cho tinh thần đoàn kết của Phật giáo đồ trên toàn Thế giới.
III. Kết luận:
Là Phật tử, chúng ta luôn luôn tôn trọng và bảo vệ lá cờ Phật giáo, vì trên hết, nó tượng trưng cho Phật giáo, và cho tinh thần đoàn kết, bất phân biệt của tín đồ Phật giáo trên toàn Thế giới.
Ghi chú:
(1) 26 nước tham dự Đại Hội và trở nên Hội viên sáng lập Hội Phật giáo Liên Hữu Thế giới là: Anh, Ấn Độ, Bhutan, Đức, Hawai, Hong Kong, Kampuchia, Lào, Mã Lai, Miến Điện, Mỹ, Na Uy, Nam Dương, Nhật Bản, Nepal, Pháp, Phi Luật Tân, Sikkim, Tân Gia Ba, Tây Tạng, Thái Lan, Thụy Điển, Tích Lan, Triều Tiên, Trung Hoa và Việt Nam.
(2) Phái đoàn Việt Nam chỉ có 2 người: Thượng Tọa Tố Liên, đại biểu chánh thức và ông Phạm Chữ, công chức Bộ Ngoại Giao Quốc Gia Việt Nam, tháp tùng theo làm Thông dịch viên.